"Enter"a basıp içeriğe geçin

Evliya Çelebi Kimdir?

Evliya Çelebi, 1611- 1685 yılları arasında yaşamış Türk tarihinin en önemli seyyahlarından biridir. Hayatı hakkında bilinenler seyahat hatıralarını topladığı on ciltlik muazzam eserine dayanır.

Evliya Çelebi, medrese eğitiminin yanı sıra Evliya Mehmet Efendi’den hafızlık ve babasından hattatlık eğitimi aldı. Ardından saraya kabul edildi ve Enderun’da tahsilini sürdürdü. İslam ve Osmanlı bilimleri ve sanatları, Kur’an-ı Kerim okuma ve müzik konusunda da eksiksiz bir eğitim aldı. Güzel sesi ve eğlendirici tarzıyla Sultan IV. Murat’ın dikkatini çekti. Eserindeki bilgilerden iyi ata bindiği, iyi cirit oynadığı, gayet çevik ve hareketli bir insan olduğu, herkesle iyi geçindiği, hoş sohbet ve nüktedan olduğu, katıldığı meclislerde sözü dinlenen biri olduğu anlaşılmaktadır.

Evliya Çelebi, iyi bir eğitim almanın yanı sıra zamanının geçerli yabancı dilleri olan Arapça, Farsça, Rumca ve bir miktar da Latince öğrenmiştir. Evliya Çelebi hiç evlenmemiştir. Gezmeye düşkünlüğü dolayısıyla gezmek için her sebepten faydalanmış ve bütün ömrü boyunca gezmiştir. Seyahatname isimli eserinde “Rum, Arap, Acem, İsveç, Leh ve Çek’te 7 iklim, 18 padişahlık yerini 51 yıl boyunca gezip dolaştığını” anlatmıştır.

Evliya Çelebi, Seyahatname’yi 1630- 1681 tarihleri arasında yazdı. Eseri yazmaya İstanbul’dan başlayan Evliya Çelebi, Osmanlı Devleti’nin topraklarında ve komşu ülkelerde yaptığı seyahatleri anlatır. Seyahatname, Osmanlı dünyasının geniş bir coğrafi panoraması ile yerleşim yapısını tarihi perspektiften verir. Seyahatname, Osmanlı Devleti’nin adeta fiziki yapısının yazıya dökülmüş bir maketini ortaya koymak için kaleme alınmış bir eserdir. Eserde müellifin (yazar) gayrimüslimlerin yaşayışına ve kültürüne ait pek çok örnek yer alır.

Evliya Çelebi (Temsili)
Evliya Çelebi (Temsili)

Özellikle Balkanlar, Orta Avrupa ve Filistin’deki kiliseleri büyük bir merakla gezen Evliya Çelebi Müslümanlarla Hristiyanları karşılaştırır. Her iki dünyayı karşılaştırarak yaptığı gözlem ve değerlendirmeler nispeten erken bir tarihte Osmanlı dünyasında ötekine bakışı yansıtır.

Seyahatname, çok yönlü bilgiler, yapı, dil ve üslubundaki çeşitlilik, çok tarzlı anlatım ile şaşırtıcı bir üsluba sahiptir. Evliya Çelebi, bugün otuz beş ülkeyi kapsayan XVII. yüzyıl fiziki ve siyasi coğrafyasına tanık olmuştur.

Evliya Çelebi, elli bir yıllık dönemi anlattığı eserinde araştırmacı kişiliği ile gerçek ve kurmaca anlatımı ustaca kullanmıştır. Evliya, bilgiyi yaşanan hayatın içinde vermiştir. Bu, onun bilgileri bir kayıt defteri olarak aktarmanın ötesindeki hedefini ve seyyah olarak tarihçi olarak, birey olarak yaşadığı hayatı anlatmadaki tutkusunu açıkça gösterir.

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir