"Enter"a basıp içeriğe geçin

Katip Çelebi (Hacı Halife Kalfa) Kimdir?

Katip Çelebi 1609- 1657 yılları arası yaşamış, XVIII. yüzyıl Türk bilim dünyasının pozitif ve hür düşünceyi savunan ismidir. Bilimsel çalışmalarıyla Türk tarihinde ve Batıda ilgi uyandırmıştır.

Asıl ismi Mustafa olan Katip Çelebi hacca gittiği için “Hacı Halife Kalfa” olarak tanınmıştır.

Hikmet de denilen felsefeye duyduğu ilgi Katip Çelebi’nin ilmî kişiliğinin oluşmasında etkin rol oynamıştır. Bu nedenle akli ilimlerin gerekli olduğu konusunu ele almıştır. Gerçekleştirilmek istenen amaçlara ulaşmak için bütün ilim dallarının birer araç olduğu düşüncesini savunmuştur. Bu tutumunu hikmet ile şeriat ilimleri (akli- naklî) arasında kurulması gereken dengeye işaret ederken daha da netleştirmiştir.

Katip Çelebi (temsilî)
Katip Çelebi (temsilî)

Katip Çelebi Osmanlı’daki durağanlığın ve Avrupa’daki bilimsel canlılığın farkına varmıştır. Kendi imkânlarıyla Batı kaynaklarını incelemeye çalışırken diğer yandan da Osmanlı bilim geleneğinin durağanlığını aşmak için çalışmalar yapmıştır. Bir bilim adamı olan Kâtip Çelebi, devlet meselelerine ait konularda görüşlerini belirtmekten çekinmemiştir. Kendisine göre eksik veya yanlış olan herhangi bir meseleyi uygun ve ciddi bir üslup ile kaleme almış ve bunlara ilişkin çözüm yollarını da ortaya koymuştur. “Düstûrü’lAmel” adlı risalesinde devlet düzenine ilişkin değerlendirmelerde bulunmuştur.

Avrupalıların, özellikle Yunanlıların coğrafya konusundaki bilgileriyle İslam yazarlarının bilgilerini kıyaslayıp “Cihannüma’’ adlı eserini hazırlamıştır. Eserlerinin yazımında kaynak yetersizliği karşısında Latince yazılı eserleri çevirerek kullanmıştır. Müslümanları, komşuları olan Hristiyan milletlerin durumlarından haberdar etmek için Hristiyan milletlerinin hükümdarlarını ve her birinin idare tarzını yazmıştır.

Cihannüma’da Osmanlı Devleti’nde başlayan bazı siyasi, sosyal ve ekonomik bozukluklara değinen Kâtip Çelebi, bu konuda birtakım çözüm önerileri de sunmaktadır. Devletin sosyolojik bir tanımını yapmakta ve devletin devamını insanlar için dünya huzurunun ve saadetinin en önemli şartı saymıştır. Kâtip Çelebi ayrıca ilimde taassubun (bağnazlık) sakıncalarından bahsederek ilim hayatında ret ve inkâr yoluna gitmeden ve taassuba düşmeden her kaynaktan tahliller yaparak yararlı olanın kabul edilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir