Osmanlı ilmiye teşkilatında farklı bir yere sahip olan Nakibüleşraflık, Yıldırım Bayezid devrinde (802/1400) Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan seyyid ve şeriflerin işleriyle ilgilenmek üzere kurulmuştu.
İlk olarak bu görevi üstlenen Seyyid Ali Nattâ’ ve oğlu Seyyid Zeynü’l-Abidin’den sonra Fatih devrinde bir süre kaldırılan bu müessese, II.Bayezid devrinde (900/1494) padişah hocasının oğlu Seyyid Mahmud’un göreve getirilişiyle tekrar ihyâ edilmiştir.
XVII. asır sonlarına kadar derecesi fazla yüksek olmayan ilmiye mensupları bu makama getirilirken bu tarihten itibaren Kadıaskerlik veya İstanbul kadılığı hizmetlerinden azledilen ve tabii ki Peygamberimizin soyundan geldiği bilinen kişiler Nakibüleşraflığa tayin edilmeye başlanmıştır.
Nakibüleşrafların yeni tahta geçen pek çok padişaha kılıç kuşandırmaları ve genellikle bayram tebriklerinde ilmiye sınıfından padişah ile bayramlaşan ilk kişi olmaları, devlet teşkilatındaki önemli mevkilerini göstermektedir.
Kaynaklarımızdan tespit edildiğine göre Nakibüleşraflar, III. Ahmed (v. 1149/1736), I. Mahmud (v. 1168/1754) ve III. Mustafa’ya (v. 1187/1774) Şeyhülislam ile beraber; IV. Mustafa (v. 1223/1808) ile II. Malunud’a (v.1255/1839) ise yalnız başlarına kılıç kuşandırmışlardır. Ayrıca Osmanlı ordusunun sefer için yola çıkmasından evvel yapılan Sancağ-ı Şerif merasiminde seyyid ve şeriflere başkanlık eden Nakibüleşrafın sancak dibinde yürüdüğü, şayet padişah sefere kumanda etmiyorsa saraya dönüşünde onu karşılayanlar arasında yer aldığı ilgili kaynaklarımızda geçmektedir.
Burada Peygamber soyundan gelmek gibi manevi bir üstünlük taşıdıklarından, nakibüleşrafların farklı bir muameleye tabi tutulduklarını belirtmemiz gerekir. Hatta bu soy üstünlüğünü biraz ileri götüren Kanuni dönemi nakibüleşraflarından Taşkendi Muharrem Efendi (v.980/1572) Şeyhülislam Ebussuud Efendi’nin önüne geçmeye çalışarak kendisinin daha faziletli olduğunu savunmuştur.
Ma’lul-zade Seyyid Mehmed Efendi (v. 993/1585), Seyyid Feyzullah Efendi (v. 1115/1703) ve Paşmakçı-zade Ali Efendi (v. 1124/1712) gibi Nakibüleşraflık yaptıktan sonra Şeyhülislamlığa yükselen alimler de mevcuttur.
İlk Yorumu Siz Yapın