3. Selim ve Nizam-ı Cedid

III. Selim tahta çıktıktan sonra (1789-1807), devletin kötü gidişatını durdurmak için alınması gereken tedbirleri belirlemek üzere, ülkenin ileri gelen devlet adamlarından oluşan bir danışma meclisi (Meşveret Meclisi) toplamıştır.

III. Selim, bu meclisin hazırladığı raporlar (layihalar) doğrultusunda Nizam-ı Cedid (yeni düzen) adı verilen yenilikleri yapmak amacıyla bir dizi ferman yayınlamıştır. 1793’de Yeniçeri ocağının yanı sıra Nizam-ı Cedid adıyla Avrupa tarzında bir askeri ocak kurulmuştur. Bu ocağın masraflarını karşılamak için İrad-ı Cedid adıyla yeni bir hazine, subay ihtiyacını karşılamak içinde 1794’de Kara Mühendishanesi (Mühendishane-i Berri Hümayun) adlı bir okul açılmıştır.

III. Selim döneminde Avrupa başkentlerinde (Paris, Londra, Berlin, Viyana) daimi elçilikler açılmıştır. Batı dillerinde yazılmış önemli eserler Türkçeye çevrilerek, Batı düşüncesinin ülkeye girmesine hız verilmiştir. Ancak yeniliklere karşı olanların Kabakçı Mustafa’nın önderliğinde çıkarttıkları isyan sonucuyla III. Selim tahtan indirilmiş, böylece ilk ciddi ve geniş boyutlu yenileşme hareketi bu şekilde engellenmiştir.

Yeniçeri teşkilatını kaldırmayı, ulemanın nüfuzunu kırmayı, Osmanlı Devletini Avrupa’nın ilim, sanat, ziraat, ticaret ve medeniyette gerçekleştirdiği ilerlemelere ortak etmeyi amaçlayan Nizam-ı Cedid hareketi, III. Selim döneminin kapanmasıyla bu hedefleri tutturamadan sonuçsuz kalmıştır.